De 4,5 kilometer lange IVN Natuurroute Haaksbergerveen draagt de naam ‘natuurroute’ terecht. Het gaat langs bijzondere natuur, zoals levend hoogveen, heide, plassen en rietkragen. Je volgt oude zandweggetjes en smalle wandelpaadjes. Natuurorganisatie IVN verzorgt de nodige (natuur)uitleg.
Wandelroutes Haaksbergerveen
Aan de rand van het Haaksbergerveen vind je Parkeerplaats Niekerkerweg van Staatsbosbeheer. Het startpunt van de 4,5 kilometer lange IVN Natuurroute. Ook beginnen hier vijf andere wandelroutes. Ze variëren in lengte van 2,4 tot 19,5 kilometer.
Hoogveen
Berkenzwammen sieren de omgezaagde berken langs het pad. De bomen zijn hier gekapt om verdroging van het gebied tegen te gaan, lees ik in de routefolder. Bomen gebruiken in droge zomers nogal wat water. Maar een vochtige bodem is nodig om het veen te behouden en te herstellen. Zo zijn er ook dammen aangebracht om water in het gebied vast te houden. Op het Haaksbergerveen moet je zuinig zijn: het is een van de weinige overgebleven hoogveengebieden in ons land. Sinds de jaren 60 is Staatsbosbeheer hier al bezig het natuurgebied te behouden en te beschermen.
Afgesloten
Ik wandel over een licht slingerende zandweg, verder het Haaksbergerveen in. Ooit was dit de openbare weg door het veen, maar nu al decennialang afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. De bodembegroeiing heeft het pad dan ook weer grotendeels overgenomen. De sporen van auto’s door het veen worden langzaam uitgewist.
Watervogels
De route slaat af en gaat verder over een smal dijkje. Het doorsnijdt een waterplas. Aan het begin van het pad een bescheiden doorkijkje over het water. De rest van het pad is de plas afgeschermd door struiken en een dikke rietkraag. Maar het is een bijzondere wandeling over het smalle pad: je loopt temidden van het gekwaak van tientallen watervogels achter de rietkraag. Je ziet de vogels niet, maar je hoort ze luid en duidelijk.
Vlonderpad
Aan het einde van het dijkje sla ik af – maar struiken en riet blijven nog even. Dan wordt het langzaam iets opener en ontvouwt zich het uitzicht over dit gedeelte van het Haaksbergerveen. Ruige natuur, dat bestaat uit plassen, riet en jonge struiken en boompjes. Een stukje vlonderpad zorgt ervoor dat je het natste gedeelte droog kunt oversteken. In dit gebied voelt ook de adder zich thuis; op zonnige plekjes ligt hij zich op te warmen.
Heide
De heide komt in zicht. Althans, hier wordt door afplaggen van de bodem geprobeerd de heide weer terug te krijgen. Een bankje biedt uitzicht over de uitgestrekte, open vlakte. Een mooie plek voor een kleine pauze.
Veenput
Het gaat verder over een weinig gebruikt, vaag wandelspoor door het veen. De route zet koers richting de grens met Duitsland. Het pad veert zachtjes in en uit onder mijn voeten. Je voelt dat je hier over een veenlaag loopt. Aan het einde van het pad weer een veenput, waar lang geleden veen is afgegraven door bewoners. Libellen helikopteren boven het water, voor mij op het pad zoekt een vink naar iets eetbaars.
Veenmos
De weg terug volgt de grens met Duitsland. De routefolder wijst op de veenmosdeken, die rechts van mij op het water drijft. Een soort veenmoeras ook, je moet er niet over proberen te lopen. Wel is de laag zo dik dat er berken en planten in zijn gaan groeien. Dit laatste geholpen door de hoge concentratie stikstof: daar zijn grassen en berken dol op, terwijl veenmos juist een voedselarme bodem wil.
Leven
Ik kom bij de grens van het Haaksbergerveen. Hier kan overtollig water uit het veen een lager gelegen beek instromen. Aangelegde dammen moeten het waterniveau binnen het veen op een hoog en stabiel peil houden: het zijn de omstandigheden om weer leven in het hoogveen te krijgen.
Grenssteen
De route blijft nog even de grens volgen. Over een smal wandelpad langs de rand van het bos. Aan de Duitse zijde akkers en weilanden, aan de Nederlandse kant loofbos, met nu verdorde adelaarsvarens als ondergroei. Grensstenen markeren de overgang tussen beide landen. Een bijzondere grenssteen staat hier al sinds 1773. Op de steen de wapens van Gelderland, Overijssel en Münster. Deze markeert niet alleen de grens met onze oosterburen, maar ook die tussen beide Nederlandse provincies. De route sluit af met een onvermijdelijk stukje asfalt, om zo terug te komen bij de parkeerplaats.
