Ingeklemd tussen Arnhemse nieuwbouwwijken – en zo deel van Arnhem-Zuid geworden – ligt het dorpje Elden. Het dorp binnen de stad is startpunt van Klompenpad Eldensche Veldpad. Een prachtige rondwandeling langs kolken, over dijken en door uiterwaardengebied Meinerswijk. Maak kennis met een onverwacht stuk Arnhem.
De Brink
Zo’n drieduizend inwoners telt het dorpje Elden. Beginpunt van de wandeling is De Brink. Vroeger het centrale dorpsplein, nu een ruime parkeerplaats – waar ook de bus stopt. De gemarkeerde wandeling telt 15 kilometer. Mocht je niet zo lang willen wandelen, dan is er een routeverkorter waarmee je op 11 kilometer uitkomt.
Lucaskerk
Langs de rustige Rijksweg wandel ik het dorp uit. Ik passeer de zakelijk vormgegeven Lucaskerk. Het is een voorbeeld van wederopbouwarchitectuur na de Tweede Wereldoorlog. De vorige Lucaskerk werd in de oorlog helaas volledig verwoest. De Slag om Arnhem ging aan Elden niet voorbij. De nieuwe kerk kwam in 1951 gereed.
Kolken en dijken
Het is een landschap van dijken en kolken. Ik heb Elden achter me gelaten en wandel over de Drielsedijk. Afgesloten voor auto’s, dus ongestoord wandelen en fietsen. De dijk is geen waterkering meer, maar eeuwenlang heeft deze bandijk beschermd tegen hoogwater van de Rijn. Dat dit wel eens mis ging, toont de waterplas aan waar ik langsloop. Het is de Voorburgse Kolk: een kolk die achtergebleven na een dijkdoorbraak in 1711. Het witte hek langs de weg staat er al sinds eind 19e eeuw. Een soort vangrail langs de kolk, en markering van de weg bij hoogwater. Onlangs is het hek grondig gerestaureerd.
Dijkdoorbraak
Het Eldensche Veldpad duikt Park Westerveld in. Ooit een landgoed, nu een mooi parkje midden in Arnhem-Zuid. Centraal in het park de tweede kolk van deze wandeling. Deze is het overblijfsel van een dijkdoorbraak in 1740. Pas een jaar later werd de dijk hersteld en bleef deze Westerveldse Kolk achter. Een smal wandelpad volgt de oever van de waterplas. Dikke en door de regen gladde boomwortels steken boven het pad uit. Het is even voorzichtig lopen.
Tweede lus
Een viaduct brengt me aan de andere kant van de drukke Batavierenweg – en aan het begin van de tweede lus van het Klompenpad. Ook de Kolk van Schouten is achtergebleven na een dijkdoorbraak, eeuwen geleden. Nu ingericht als parkje rond de waterplas.
Biologisch
Het wandelpad achter de dijk gaat verder. Ik wandel langs de tuintjes van de Biologische Tuinbouwvereniging Elderveld. Hier verbouwen de 240 leden hun groenten zonder gebruik te maken van chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Hun clubhuis is de Steenen Camer, een prachtige monumentale boerderij uit 1848, aan de rand van het complex.
Jaar nul
Eten uit het jaar nul wordt even verderop verbouwd. Het is een initiatief van enkele volkstuiniers en buurtbewoners. Hortus Romanus staat boven de ingang van de houten pergola geschreven. De Latijnse woorden herinneren aan de Romeinse tijd. Net voor het begin van onze jaartelling vielen de Romeinen ons land binnen. De Rijn werd de nieuwe grens van het rijk. De pergola is inmiddels begroeid met clematis, wilde wingerd, hop en natuurlijk druiven – de Romeinen hielden wel van een wijntje. Deze dag in december ligt de tuin er kaal bij, maar vanaf de lente worden er ‘historisch verantwoorde’ gewassen verbouwd.
Eendjes kijken
Leuk is dat het Klompenpad tot nu toe voornamelijk door groen en natuur loopt, hoewel de stad steeds dichtbij is. Het volgende stuk is een woonwijk even zichtbaar nabij. Ik loop over een breed, licht slingerend fiets- en wandelpad, door een groenstrook aan de rand van een woonwijk. Ik word ingehaald door twee hardloopsters – vanuit een kinderwagen bekijkt een peuter aandachtig de eendjes in het water.
Langs de Rijn
Dan bereikt de route de Rijn. Over een wandelpad tussen de rivier en de onderkant van de dijk gaat het verder. Boven me, over de dijk, loopt de autoweg naar Driel. Maar daar heb je hier weinig last van. Een rijnaak vaart langzaam voorbij en ik groet een andere wandelaar. Het is mooi wandelen langs de brede rivier.
Meinerswijk
Als je de route wilt inkorten, sla dan niet de lus door Meinerswijk over; dat is het advies dat enkele malen is te lezen tussen de reacties op de website van Klompenpaden. De verwachtingen zijn dus hoog als ik aan mijn derde en laatste lus – door Meinerswijk – begin. Het is een uitgestrekt uiterwaardengebied, dat is gevormd in de vorige twee eeuwen. En de eerste aanblik is in ieder geval prachtig! Ruige natuur, met op de achtergrond de rivier.
Het gebied in
Over een betonnen waterkering loop ik verder het gebied in. Het is de Doorlaatbrug Meinerswijk, waarvan men dacht dat het onderdeel was van de IJssellinie. Maar waarvan later bleek dat het pas is gebouwd toen de linie al werd opgeheven. Voortschrijdend historisch inzicht dus.
Waterplassen
Ook werd het bouwwerk in tijden van hoogwater gebruikt als brug naar de steenfabriek. Eind 19e eeuw nam de baksteenindustrie bezit van Meinerswijk. Ik wandel langs het restant van een van de drie steenfabrieken die hier hebben gestaan. De grote waterplassen die je in Meinerswijk tegenkomt zijn de overblijfselen van het graven naar klei.
IJssellinie
Ook van de IJssellinie zijn overblijfselen te vinden in het uiterwaardengebied. Zoals de vier tankkazematten. Het zijn in beton gegoten afgedankte tanks uit de Tweede Wereldoorlog. Bedoeld om de IJssellinie te verdedigen. Om een eventuele invasie van Rusland vanuit het Oosten te vertragen, zou de landstrook tussen Arnhem en Zwolle onder water kunnen worden gezet met water van de IJssel, was het plan. En daar is het gelukkig bij gebleven.
Koeien op de weg
Dan wordt mijn eigen tocht ook enigszins vertraagd. Enkele grote grazers hebben besloten het wandelpad te bezetten. Gelukkig kan ik er makkelijk omheen lopen.
De Praets
Via buurtschap De Praets – dat uit enkele tientallen woningen bestaat – verlaat ik Meinerswijk. Een slagboom moet voorkomen dat anderen dan bewoners en hun bezoekers het gebied inrijden. Het doet denken aan een vakantiepark – en als je daar mag wonen klopt dat ook wel een beetje.
Stadsblokken
En al snel duikt de route ook weer de uiterwaarden in. Het gaat door de Stadsblokken: een gebied dat aan de rand een aantal havens telt. Een oude sleephelling herinnert aan de tijd dat hier grote schepen werden gebouwd.
Konikpaarden
Het laatste deel van de lus gaat weer door Meinerswijk zelf. Daar ontmoet ik ook de andere grazers van het gebied: de Konikpaarden. Druk grazend houden ook zij het gebied open. Over een smal voetpad door het gras wandel ik verder door het natuurgebied. Af en toe is het goed zoeken naar de routepaaltjes, maar de wandelapp biedt goede ondersteuning.
Romeinen
Struinend door de uiterwaarde – van routepaaltje tot routepaaltje – stuit ik op lage in gaas opgesloten stenen muurtjes. Ze moeten de fundamenten zichtbaar maken van een Romeins fort dat hier heeft gestaan. Rond het begin van onze jaartelling was deze onderdeel van de verdediging van de noordelijke grens van het Romeinse Rijk.
Tachtig perenrassen
Dan is de derde en laatste lus ook voltooid en wandel ik terug naar het beginpunt. Het gaat nog een keer langs de kolken van het begin van de wandeling, maar dan langs de andere kant. En de plek waar ooit Huis Westerveld stond wordt bezocht. In de oorlog werd het gebombardeerd – alleen een stuk tuinmuur is nog over. Ook het Perenlaantje is bewaard gebleven: eind 19e eeuw werd deze beplant met zo’n 80 verschillende perenrassen. In het voorjaar als ze bloeien vast een prachtig gezicht!
