Een mooie rondwandeling door een weids en verstild landschap. Dat is de 11 kilometer lange etappe D van het Hanzestedenpad. Je wandelt door de Voorster Klei, langs de IJssel, over dijkjes en stille binnenweggetjes – begeleid door knotwilgen en watervogels.
Hanzestedenpad
Station Voorst-Empe is het beginpunt van de rondwandeling. Deze is onderdeel van het Hanzestedenpad: een 120 kilometer lang streekpad, van Doesburg naar Kampen. Naast de hoofdroute bestaat het Hanzestedenpad uit een aantal rondwandelingen. De 11 kilometer lange Etappe D – die ik vandaag wandel – is er een van.
Doornhaag
Langs de Oude IJssel bij Empe gebruiken ze geen prikkeldraad: een ouderwetse doornhaag is de scheiding tussen weg en uiterwaarde. Aan de andere kant van de smalle weg is het land vers geploegd; de kale akker mag in alle rust wachten op het komende voorjaar. Ik loop de Voorster Klei in. Het is het gebied tussen Voorst en de IJssel. Gevormd in de tijd dat de rivier nog vrij kon stromen. Een vruchtbaar gebied, dankzij de bodem van rivierklei.
Huis Empe
De lange, licht slingerende IJsselstraat volgt de Oude IJssel en komt uit bij de grote IJssel. Het stuk Oude IJssel is een in de 17e eeuw van de rivier afgesneden rivierarm. Nu een natuurgebied, in beheer van Staatsbosbeheer. In de tijd dat de Oude IJssel nog IJssel was, een mooie plek voor de burgemeester van Zutphen om er rond 1550 een landhuis neer te zetten. En nog steeds is Huis Empe het grootste huis van het nog geen 700 inwoners tellende dorpje Empe.
Linksom en rechtsom
Dan moet halverwege de weg naar de IJssel een beslissing worden genomen. Eerst langs de rivier en dan binnendoor terug, of het rondje andersom lopen. Het pad is in beide richtingen gemarkeerd, dus je mag zelf kiezen. Omdat de rivier trekt – en ik heerlijk aan het wandelen ben over de IJsselstraat – besluit ik door te lopen richting het brede water.
Stoere koeien
Het uitzicht is weids. In de verte aan de horizon, draaien hoge windmolens sloom hun rondjes; er is maar weinig wind vandaag. Even later komt de Walburgiskerk van Zutphen in beeld, de stad die aan de andere kant van de IJssel ligt. Ik passeer een paar stoere koeien, die deze decemberdag, met 4 graden op de thermometer, nog in de wei staan. Ook stoer zijn twee ooievaars in de wei, die het blijkbaar aandurven hier te overwinteren. Even verderop zoeken vier kippen de beschutting van de veranda – het lijkt wel of ze voor de deur wachten om te worden binnengelaten.
Over de dijk
Dan stuit de route op de winterdijk langs de IJssel. Ik loop de dijk op en daar is de rivier. Een binnenvaartschip vaart voorbij – langzaam maar gestaag tegen de stroom in, brede boeggolven achterlatend, die ik even later tegen de oever hoor klotsen. Ik volg het pad over de dijk, dat vanaf hier alleen voor wandelaars is opengesteld. En alleen bij laagwater begaanbaar is. Bij hoogwater is er een alternatieve route over de nieuwe dijk, die iets verder landinwaarts ligt.
Ruimte voor de rivier
Het heeft alles te maken met het project Ruimte voor de Rivier. Ook hier is het stroomgebied van de IJssel breder gemaakt. Bij hoogwater moet het zo de kans op wateroverlast in het achterland verminderen. De nieuwe dijk is verder landinwaarts aangelegd – en de oude dijk vlak langs de rivier is over een gedeelte verlaagd. Zo is er meer ruimte voor de rivier – iets dat rivieren oorspronkelijk ook hadden natuurlijk. Vandaag geen hoogwater, dus ik kan de oude rivierdijk blijven volgen.
Heetkole
Het is heerlijk wandelen hier. Vanaf de dijk een mooi uitzicht over aan de ene kant de rivier en aan de andere kant de Voorster Klei. Ik passeer de oude boerderij de Heetkole, die hier al sinds rond 1600 staat. Iets verhoogd in het landschap en zo beschermd tegen hoogwater. Ook duidelijk naar hun zin hebben de watervogels het hier. De dode zijarmen van de rivier zijn hun domein. En de ezel in de wei kijkt het allemaal aan.
Gat in de dijk
Dan stopt de dijk. Maar het wandelpad gaat verder, zij het lager. Hier is het ‘gat’ in de dijk gemaakt: de toegang tot de extra ruimte voor de rivier bij hoogwater. Maar ook nu staat een deel van de uiterwaarde onder water. Ik wandel langs half verdronken paaltjes met prikkeldraad, die een stuk ondergelopen land omringen. Daarachter een kale rij bomen, ook met de voeten in het water. Het is een mooi gezicht, dat zeker.
Kasteel Nijenbeek
Gebroederlijk staan ze naast elkaar: de gemalen Nijenbeek en Middelbeek. Ze beheren het waterpeil in hun achterland. Vanaf hier een mooi uitzicht op Kasteel Nijenbeek, of liever gezegd: ruïne Nijenbeek. Een grote, vierkante woontoren, nu nog zo’n twintig meter hoog. Hier ooit langs de IJssel gebouwd in opdracht van de graaf van Gelre. Dat was lang geleden, in het begin van de 13e eeuw.
Welgelegen
De weg terug gaat over een licht slingerend, smal asfaltweggetje. Voorsterklei heet de weg. Over de Voorsterklei door de Voorsterklei dus. Ook nu mooie uitzichten over het verstilde landschap. Ik passeer boerderij Welgelegen. En met die naam ben ik het eens. Ook een gastvrije boerderij: boer Theo Kemp geeft met alle plezier een rondleiding over zijn bedrijf. Met na afloop koffie en een taartpuntje uit eigen keuken, zo schrijft hij op zijn website.
Knotwilgen
De wilgen zijn geknot. Lange wilgentakken liggen netjes in een rij aan de rand van het weiland. Knotwilgen horen bij het rivierenlandschap. Ze zijn niet bang voor water, zorgen voor erfafscheiding, geven met hun wortels de oevers stevigheid en leveren hout. Hier langs het Hanzestedenpad zijn ze grotendeels behouden gebleven.
Voorst
De Dorpskerk van Voorst komt in beeld. Hoog boven het landschap uitstekend. Een kerk met een lange geschiedenis: al in 893 werd er geschreven over een kerk op die plek. Voorst en omgeving waren toen nog in bezit van het Duitse klooster Sint Salvador. De huidige kerktoren stamt uit de 12e eeuw en is nog opgetrokken uit tufsteen – gebakken stenen waren er toen nog niet. Het kerkgebouw zelf is in de 15e eeuw vervangen door een bakstenen gebouw.
Slootkant
Het Hanzestedenpad duikt het weiland in en gaat verder over een smal wandelpaadje langs de slootkant. In het weiland erachter twee ooievaars, een blauwe reiger, een zilverreiger en een haas gebroederlijk bij elkaar. Het stille achterland van Voorst is een waar dierenparadijsje zo te zien. Welke vogels in de omgeving te zien zijn, wordt duidelijk in de vogelkijkhut even verderop. Helaas is de plas waar het op uitkijkt op dit moment wel leeg.
Station Voorst-Empe
Dan komt de Oude IJssel bij Empe weer in zicht. Het is dan nog een klein stukje langs de dode rivierarm terug naar het eindpunt: Station Voorst-Empe.
