Een prachtige wandeling over de Manderheide en door het dal van de Mosbeek bij Vasse. De 12 kilometer lange gemarkeerde rondwandeling ‘Mander: bronnen en grafheuvels’ neemt je mee door een bijzonder stuk beschermd Natura 2000 gebied. Op het programma staan Manderheide, Manderbos, Galgenberg, Mosbeek en de watermolens Frans en Bels.
IJs & Es
Beginpunt van de wandeling is het Informatiecentrum IJs & Es, van Landschap Overijssel. In het infocentrum kun je terecht voor achtergronden over het ontstaan van het heuvelachtige landschap, de geschiedenis van het gebied en de natuur. Een landschap dat in de ijstijd is gevormd door de kracht van het landijs. De vorm van het informatiecentrum staat er symbool voor.
Heuvelruggen
Het glooiende landschap is te danken aan de voorlaatste IJstijd – zoals in het informatiecentrum ook netjes wordt uitgelegd. Het landijs, dat vanuit het hoge noorden hierheen kwam, schoof de bodem als een bulldozer voor zich uit. Toen het ijs zich terugtrok bleven heuvelruggen achter – zoals deze hier bij Ootmarsum.
Mandercirkels
Maar liefst acht wandelroutes kun je hier beginnen. De kortste is 3, de langste is 11 kilometer. Wij kozen de 10 kilometer lange rondwandeling ‘Mander: bronnen en grafheuvels’, uitgezet door Landschap Overijssel. Met een korte verlenging naar de Mandercirkels kwamen we op 12 wandelkilometers.
Glooiend
Vanaf het startpunt volgen we een stukje van de Bergweg, richting Mander. Mander zelf zien we niet vandaag, want de route slaat al snel af. Over een brede zandweg zet het koers richting de Manderheide. We lopen tussen kale akkers en lege weilanden door, en genieten van een pril voorjaarszonnetje en de verre uitzichten. Zo komen we aan bij de bosrand. Drie bankjes vormen een kring om een hoge beuk met drie stammen. Een mooie symmetrie. De route duikt het bos in. Het gaat over een halfverhard bospad, tussen bomen en struiken door. En al snel komen we het bos ook weer uit en steken een uitgestrekte open vlakte over.
Manderheide
Mooi wandelen is het hier zeker, maar verwacht geen grote uitgestrekte heidevelden op de Manderheide. Grote stukken van de heide zijn verdrongen door struiken en bomen. Maar het goede nieuws is dat Landschap Overijssel hard bezig is met het herstel van de heide. Bomen en struiken zijn op gedeeltes verwijderd, zodat de heide weer een kans krijgt. Grazers worden ingezet om de vegetatie kort te houden. Zoals de heidekoeien die we in de verte hun werk zien doen. Het is een sterk oud-Nederland ras, dat zichzelf het hele jaar rond kan redden op de Manderheide, vertelt de terreinbeheerder op zijn website.
Raatakkers
Het doet even denken aan de mysterieuze graancirkels, maar de Mandercirkels hebben een andere oorsprong. Een heel praktische. De twee ronde open plekken zijn in de jaren dertig van de vorige eeuw bewust als ronde akkers aangelegd. Het zou zo zijn voordelen hebben. Om ze te zien moet je bij wandelknooppunt D49 wel even van de route afwijken. Maar het staat netjes aangegeven in de routebeschrijving. Je komt dan ook langs replica’s van raatakkers. Kleine omwalde akkers uit de periode rond 800 jaar voor Christus, waarvan hier de sporen zijn gevonden.
Hunebed
We zijn weer op de hoofdroute en wandelen door een mooi onregelmatig en halfopen landschap. Nog ouder dan de raatakkers, zijn de resten van het hunebed dat we dan passeren. Het is een opvallend, met gras begroeid heuveltje. En het overblijfsel van een 5.000 jaar oude grafkelder. De grote stenen die de heuvel ooit bedekten zijn verdwenen, maar de heuvel zelf is niet te missen.
Mandergrafveld
Meer grafheuvels zijn te zien op het Mandergrafveld. Net als het Mander hunebed zijn het de oudste sporen van menselijke bevolking in Overijssel. En de heide is hier bewaard gebleven. Betreden mag je het gebiedje niet, maar het zicht vanachter het hek is mooi.
Prachtig
We volgen een smal wandelpad, langs de grens met Duitsland. Hoewel de heide van de Manderheide nog niet helemaal is hersteld, is het prachtig wandelen hier. Het is een afwisseling van stukjes bos, meer open plekken en af en toch een stukje heide. Waarbij hoogteverschillen vaak zorgen voor mooie uitzichten over het licht golvende landschap. Het hoogste punt van de Manderheide is de 69 meter hoge Galgenberg. Onze beklimming ervan is zojuist begonnen.
Heideherstel
Ook hier, op de flank van de Galgenberg, is terreinbeheerder Landschap Overijssel ijverig bezig met herstel van de heide. Hele stukken begroeiing zijn recent verwijderd; wat rest is een leeg, kaal gebied, op een enkele achtergebleven boom na. Maar juist dit zijn de ideale omstandigheden om de heide weer te laten verschijnen. Het zaad ervan, dat nog in de grond zit, heeft nu de kans te ontkiemen en zo de kale bosbodem weer in heideveld te veranderen.
Uitzicht
Het uitzicht vanaf de top van de Galgenberg is indrukwekkend. We kijken kilometers ver weg over de omgeving. Twee bankjes nodigen uit hier even te pauzeren en te genieten van het uitzicht. Een uitnodiging die we zonder aarzelen aannemen. Dat hier ook minder gezellige dingen zijn gebeurd is uit de naam van de top af te leiden. Inderdaad stond hier een galg. Tot 1800 werden veroordeelden hier opgehangen. Op de 69 meter hoge top goed zichtbaar voor iedereen.
Dal van de Mosbeek
We dalen af en zetten koers naar het dal van de Mosbeek. Het laatste deel van de rondwandeling staat hier in het teken van. De Mosbeek is een van de drie beken die in het gebied zijn ontstaan door kwelwater, dat aan de voet van de stuwwal uit de bodem komt. Maar, voordat we in het dal zijn aangekomen, trekt een oude hut nog even onze aandacht. Een bordje geeft uitleg: het is een replica van een grenswachtershut uit de Tweede Wereldoorlog. Een plaggenhut met eikenhouten geraamte en voorzien van een comfortabel kacheltje.
Reuterij
Aangekomen in het dal van de Mosbeek passeren we de Reuterij: een van de brongebieden van de Mosbeek. Hier komt het regenwater omhoog dat op hogere delen is gevallen en in de grond is gezakt. In deze bronnen legden boeren vroeger hun vlas te rotten, oftewel te reuten. Vlasbeek werd de Mosbeek in die tijd ook wel genoemd.
Genieten
Ook in het dal is het heerlijk wandelen. Het gaat over oude zandwegen, smalle wandelpaadjes door stukken bos, langs kleine akkers en hier en daar mooie doorkijkjes over het kleinschalige landschap. Kortom: genieten.
Reeën
We stuiten op een oude grenspaal. De letter N geeft aan dat we in Nederland zijn. De H aan de andere kant komt van Hannover. Tussen 1815 en 1866 – toen de grenspaal werd geplaatst – behoorde dit deel van Duitsland tot het Koninkrijk Hannover. We blijven aan ‘onze’ kant van de grens en naderen het brongebied van de Mosbeek. Maar blijven eerst nog even staan kijken naar drie reeën die even verderop aan de andere kant van de grens rustig in een weiland lopen te grazen.
Frans en Bels
We volgen de Mosbeek, die hier nog een bescheiden stroompje is. Maar aan het einde van de wandeling krachtig genoeg is geworden om Frans en Bels aan te drijven. Twee oude watermolens, die nog werkend zijn. Iedere zondagmiddag zijn er demonstraties voor publiek, afwisselend in Frans of Bels. Maar vrijwel dagelijks kun je bij Watermolen Bels terecht voor koffie, thee en iets erbij. Een mooie afsluiting van een mooie wandeling.
